Beste Gerben, als ik zo naar je schilderij kijk, mag ik een paar vragen stellen? Ja, goed. Ik wil je vragen, over welk deel ben je nu het meest tevreden? Over dat linkse stuk, met die donkere bergen, ja die zijn er goed uitgerold. Oh, ja, wel apart, dat wel. En waar ben je niet zo tevreden over? Over het midden, daar liep ik vast met de kleuren en schaduwen in het water. Oh, je wilde schaduwen maken. Mag ik nog wat vragen? Jawel. Wat is eigenlijk je plan, wat wil je uitdrukken? Nou, dat weet ik niet. Ik ben nu in de fase dat ik wat aanrommel. Laat me maar, ik kan ook alles nog overschilderen. (Enzovoort, zo kan het gaan op een les). Op de kunstacademies gaat het natuurlijk anders. Met opdrachten, en thema’s en zo. Je kan op de websites van een kunstacademie heel ernstige en indrukwekkende teksten lezen. “Leren schilderen is als het aanleren van een nieuwe, vreemde taal. De kennismaking met deze “beeldtaal” gebeurt in onze opleiding op een methodische, gestructureerde wijze.” OK, klinkt goed. Maar ook: “Door het uitdiepen van elementen komen de leerlingen tot een eigen invulling van het werk. Een verrijkend proces dat leidt tot zelfstandigheid en de ontwikkeling van een persoonlijke en eigenzinnige visie”.
Ojee, gaat dat over schilderen, of is het een opleiding journalistiek? En dan de docenten, die worden vaak beschimpt, dat het in feite mislukte kunstenaars zijn die toch moeten verdienen. En sommigen zijn gelukte kunstenaars, dat zijn volgens mij de ergsten. Ik ken er eentje en die vindt zichzelf zo goed dat al zijn studenten moeten schilderen zoals hij. Als je niet uitkijkt, zegt hij ineens: “Kijk, dát bedoel ik”, en dan gaat hij zomaar in je schilderij aan het werk. Of de docent die alles mooi vindt. “Oh, prachtig, doet me denken aan Monet in zijn begintijd, die forse streken en die kleuren” Terwijl je alleen nog maar een onderschildering maakte. Of tegen iemand die heel precies een bestaand schilderij namaakte: “Ik zie toch dat je er subtiel een heel persoonlijke wending aan hebt gegeven”. Je moet ook oppassen met allerlei zogenaamde complimenten. “Als je zo doorgaat heb je zomaar een heel eigen stijl ontwikkeld”, of “Je toont wel lef, om die zee echt helemaal in het bruin te houden”. En de tips: “Je moet altijd een eyecatcher inbouwen, iets roods in het midden bijvoorbeeld” of “Ga nu niet in de ene hoek gedetailleerd werken, en in de andere hoek abstract, dan wordt het geen geheel”. Dat is onzin, kan juist leuk worden. Nu is het wel zo dat een docent het nooit goed kan doen, want als het fout gaat is het haar of zijn schuld, en gaat het goed dan is dat natuurlijk je eigen verdienste, is het toch meer ondanks die ander. Nee, ik heb per saldo wel veel bewondering voor alle schilderdocenten die toch maar alle rommel die er wordt neergekwast, van een gepast en niet beledigend commentaar moeten voorzien. (“Je gaat vooruit, dat zie ik in alles”). En die geduldig moeten luisteren naar al dat gezanik van die persoonlijke uitdrukking van leed en geluk.
“Ik heb dat groen geschilderd omdat donkergroen voor mij de uitdrukking van eeuwigheid is, en dat lichtgroen in het midden is de kleur van vrede, zo fijn zo rustig, en wat vindt u van mijn kleurkeuze?” Nou geef daar maar eens antwoord op. Eerlijk antwoord zou zijn: “Wat een gezemel, Jeanet, het is gewoon veel te groen, een saaie combinatie, zorg voor wat spanning asjeblieft!”
Of de leerling die de docent erbij roept en zegt, “Ik keek thuis naar Klimt die bekend staat om zijn suggestief erotische symboliek en dat wil ik graag toepassen als ik dit lappenpopje naschilder. Kan je me even helpen?” Oh God, denkt de docent, dat weer, die heeft een boek gelezen. Hij zou willen zeggen: “Ga eerst eens dat popje echt goed natekenen en van schaduwen voorzien.” Maar hij zegt: “Wat een leuk idee, dan moeten we dat in een aantal stappen voor elkaar zien te krijgen. Waar zou je mee willen beginnen? Misschien een schets?” Hij moet wel positief blijven over alles wat op het doek wordt neergekwakt. Alles bij elkaar: toch petje af voor de trouwhartige schilderdocent! Gerben Ferwerda
De Schilderdocent door Gerben Ferwerda
De schilderdocent zie je in soorten en maten, sommigen zijn onuitstaanbaar, maar ze worden ook op de proef gesteld door schilderstudenten die zichzelf graag horen. Bij amateurs loopt de docent op eieren, op de academie kan die zich wel uitleven, maar alles bij elkaar! Hulde voor de schilderdocent!!